تحلیل محتوای چندرسانه ای های آموزشی فیزیک دوره ی دوم متوسطه رشته ریاضی- فیزیک بر اساس اصول طراحی چندرسانه ای و استانداردهای تولید محتوای الکترونیکی

پژوهش حاضر با هدف تحلیل محتوای چندرسانه¬ای¬های آموزشی درس فیزیک سال دوم دوره¬ی متوسطه بر اساس استانداردهای یادگیری الکترونیکی (ابعاد واسط کاربری) و اصول چندرسانه¬ای¬های آموزشی انجام گرفته است. روش این پژوهش تحلیل محتواست که از نوع کاربردی و با رویکرد ترکیبی (کمی و کیفی) انجام شده است. نمونه مورد بررسی در این پژوهش گزیده¬ای از نرم¬افزارهای آموزشی درس فیزیک سال دوم دوره¬ی متوسطه می¬باشد. با بهره¬گیری از شیوه نمونه¬گیری هدفمند 11 نرم¬افزار چندرسانه¬ای انتخاب و به روش تحلیل محتوای ترکیبی بررسی شدند. ابزار گردآوری داده¬ها چک¬لیست و مشاهده می¬باشد. بر اساس یافته¬های به¬دست آمده در بخش کمی پایان¬نامه، تنها نرم¬افزار تبیان اصول و استانداردهای تولید محتوای الکترونیکی که شامل ابعاد واسط کاربری (محتوا، پیمایش، طراحی آموزشی، دسترس¬پذیری و طراحی صفحه) می¬باشد را در سطح مطلوب رعایت کرده بود. این در حالی است که چندرسانه¬ای¬های فراست، دفتر تکنولوژی آموزشی، دانش¬گستر، سینا، شادنرم¬افزار و لوح¬زرین این اصول را در حد نسبتاً مطلوب و چندرسانه¬ای¬های انیاک، لوح دانش و آفتاب آن را در سطح نامطلوب رعایت کرده بودند. هم¬چنین نتیجه¬ی بررسی ضریب اهمیت با استفاده از فرمول آنتروپی شانون نشان داد که در چندرسانه¬ای¬ها به ترتیب بیش¬ترین تأکید بر طراحی صفحه و محتوا شده؛ در حالی که تأکید کم¬تری به طراحی آموزشی، دسترس¬پذیری و پیمایش شده است. طبق اصول و استانداردهای مورد مطالعه در این پژوهش، علت اصلی ضعف چندرسانه¬ای¬های مورد مطالعه، نگاه تک بعدی بوده است. در بیش¬تر نرم¬افزارهای مورد بررسی، فقط به یک یا دو اصل بیش¬تر پرداخته شده و دیگر اصول مورد اغماض قرار گرفته¬اند. در بخش کیفی، 15 مقوله و 97 کد از ویژگی¬های زمینه¬ای، محتوایی و هم¬چنین ساختاری نرم¬افزارها کشف و شواهد آن¬ها مورد بررسی قرار گرفتند. یافته¬ها نشان می¬دهد در همه¬ی نرم¬افزارها از ساختار سه بخشی استفاده شده است. این ساختار شامل بخش مقدماتی، بخش محتوای اصلی و بخش جنبی می¬باشد. ویژگی¬های محتوایی در دو قسمت؛ قسمت اول با توجه به اصول چندرسانه¬ای¬های آموزشی و قسمت دوم با توجه به ویژگی¬های عمومی نرم¬افزارهای آموزشی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت. در بخش اصول چندرسانه¬ای¬های آموزشی بیش¬ترین توجه محتوا به اصل کثرت و کم¬ترین توجه مرتبط با اصل شخصی-سازی است. در بخش عمومی نیز به سازمان¬دهی اهمیت بیش¬تری داده شده است ولی توجه بسیار کمی به مقوله سامانه اینترنتی شده است. به نظر می¬رسد در نرم¬افزارها بیش¬تر محتوای کتاب اهمیت دارد تا رعایت اصول و استانداردها. در پایان، ضمن تأکید مجدد بر ضرورت رعایت اصول چندرسانه¬ای و استانداردهای تولید محتوای الکترونیکی، خاطرنشان می¬سازد کلید موفقیت در امر آموزش بر پایه نرم¬افزارهای چندرسانه¬ای، توجه جدی به کیفیت محتوای آموزش و قابلیت استفاده از محتواهای طراحی شده مبتنی بر استاندارد است و بسیار ضروری است که در نظام آموزش به این موضوع با دید کاملاً تخصصی و علمی نگریسته شود.